Psychologia w czasach kryzysu klimatycznego – jak wspierać społeczności i jednostki

Psychology-in-Times-of-Climate-Crisis.jpg

 Psychologia w czasach kryzysu klimatycznego – jak wspierać społeczności i jednostki

Psycholodzy mówią, że coraz więcej osób doświadcza uczuć związanych z lękiem czy złością, których tłem są niekontrolowane zmiany klimatyczne. Ludzie czują się zagrożeni ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, do których należą duże wahania temperatury, opady nawalne czy powodzie. Wzrost świadomości tych zagrożeń wywołuje coraz większe zaniepokojenie i wpływa na naszą psychikę, co może przejawiać się nawet w depresji klimatycznej. Jak psychologia może wesprzeć człowieka w czasach kryzysu klimatycznego?

Ekstremalne zjawiska pogodowe nie są wyłącznie problemem ekologii i bioróżnorodności. W obliczu zagrożeń związanych z kryzysem klimatycznym wielu ludzi zastanawia się nad kwestią przetrwania naszego gatunku. Pojawiają się lęki i trauma ekologiczna, których tłem jest niepewność jutra.

Zdrowie psychiczne a ekologia

Badania naukowe wykazują, że kontakt z naturą ma pozytywny wpływ na nasze zdrowie psychiczne. Przebywanie w parkach, lasach czy w pobliżu zbiorników wodnych zmniejsza stres, poprawia nastrój, wzmacnia funkcje poznawcze i poprawia ogólne samopoczucie, sprzyja relaksowi, regeneracji i odprężeniu. Natura może zapewnić poczucie spokoju, pozwalając ludziom odłączyć się od presji codziennego życia i znaleźć ukojenie w naturalnym pięknie.

Zanieczyszczenie hałasem, toksyczne powietrze, przeludnienie i brak prywatności mogą przyczyniać się do zwiększonego stresu, drażliwości i cierpienia psychicznego. Według badań, jakość powietrza i wody, narażenie na toksyny i nieodpowiednie warunki sanitarne mogą bezpośrednio wpływać na zdrowie psychiczne. Klęski żywiołowe, w tym huragany, trzęsienia ziemi i powodzie powodują znaczące skutki psychologiczne w rodzaju zespołu stresu pourazowego (PTSD) czy innych zaburzeń zdrowia psychicznego.

Psychologia a zmiany klimatyczne

Stres i niepokój mogą wynikać z obaw o przyszłość i utratę ekosystemu. Oglądając medialne wiadomości z miejsc dotkniętych klęskami żywiołowymi, można odnieść wrażenie, że władze nie robią wystarczająco dużo dla rozwiązania problemów środowiskowych. Promowanie zrównoważonego środowiska, gdzie podejmowane są działania w celu łagodzenia zmian klimatycznych ma kluczowe znaczenie dla dobrostanu społecznego.

Klimat może wpływać na naszą psychikę w sposób, który w przeszłości nie był znany. Niektóre badania wskazują, że pacjenci manifestują objawy zaburzeń lękowych związanych bezpośrednio z ekstremalnymi warunkami pogodowymi. Psychologiczne skutki katastrof klimatycznych (żal, lęk) to naturalne emocje. Jeśli nie radzimy sobie z ich akceptacją, warto pomyśleć o wsparciu psychologicznym.

Adaptacja do zmian klimatycznych

Adaptacja do zmian klimatycznych jest procesem dostosowania do obecnych lub oczekiwanych warunków pogodowych i ich skutków. Program realizowany jest w formie różnych działań, których celem jest zwiększenie odporności na skutki zmian klimatu oraz wykorzystanie szans związanych z tymi zmianami. Adaptacja polega na szukaniu nowych sposobów myślenia i radzenia sobie z ryzykiem, zagrożeniami i niepewnością.

Działania adaptacyjne odnoszą się zarówno do systemów naturalnych, jak i ludzkich. Opierają się na naturalnych funkcjach ekosystemów. Podejmowane w jednym sektorze nie ograniczają możliwości adaptacji innych obszarów i grup społecznych. Ich celem jest ograniczenie skutków zagrożeń i wykorzystanie ewentualnych korzyści.

Rola psychologa w kryzysie środowiskowym

Jednym z rodzajów kryzysów psychicznych jest kryzys środowiskowy, który występuję w przypadku, gdy jednostkę lub grupę ludzi dotyka naturalna lub wywołana działaniem ludzkim katastrofa, np. klęska żywiołowa. Emocjonalnymi objawami sytuacji kryzysowej są silny lęk, niepokój, poczucie krzywdy, złość, brak poczucia bezpieczeństwa, bezradność i poczucie utraty kontroli, smutek, apatia, poczucie braku sensu i negatywna wizja przyszłości, wahania nastrojów, niski stopień kontroli emocji.

Wsparcie psychologiczne w kryzysie klimatycznym przynosi psychologia środowiskowa. Jest to gałąź psychologii, która bada relacje pomiędzy człowiekiem a środowiskiem. Nauka dostarcza m.in. wiedzy ułatwiającej projektowanie otoczenia w taki sposób, aby zapewniało jak najwyższą jakość funkcjonowania jednostkom i społecznościom w pracy, codziennych czynnościach życiowych oraz zabawie.

Psychologia środowiskowa dostarcza wielu pomysłów na ochronę środowiska naturalnego. Np. można podwyższyć opłatę za zmieszane odpady z gospodarstwa domowego, zapewniając darmowy odbiór posegregowanych śmieci, a przy tym uświadamiać ludziom długookresowe koszty marnowania zasobów. W nagłych przypadkach specjaliści podejmują interwencje psychologiczne w kryzysach. Kryzysy są uniwersalne, co oznacza, że w pewnych okolicznościach każdy ich doświadcza. Jednocześnie nie ma osób, które są w pełni odporne na załamanie.

Edukacja ekologiczna i psychologia

Edukacja ekologiczna jest ważnym elementem edukacji obywatelskiej. Definiowana jest jako psychologiczno-pedagogiczny proces oddziaływania na człowieka w celu kształtowania jego świadomości ekologicznej. Buduje społeczeństwo oparte na zasadach zrównoważonego rozwoju i skupia się na zdobywaniu wiedzy na temat zagadnień środowiskowych oraz poznawaniu powiązań między społeczeństwem, środowiskiem i gospodarką.

Ten rodzaj edukacji pomaga kształcić społeczeństwo w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem myśleć globalnie – działać lokalnie. Pozwala zauważyć otaczającą przyrodę, zrozumieć otoczenie, złożoność i współzależności w ekosystemach, a także nawiązać z naturą silniejszą więź.

Face 7
Kornelia Janas

Nazywam się Kornelia Janas i jestem psychologiem z wieloletnim doświadczeniem w pracy z różnymi grupami pacjentów. Moją pasją jest pomoc innym w zrozumieniu ich emocji oraz rozwijaniu zdolności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Specjalizuję się w nowoczesnych podejściach terapeutycznych, które łączą tradycyjne metody psychologiczne z innowacyjnymi narzędziami, takimi jak terapia poznawczo-behawioralna. Na tej stronie dzielę się wiedzą oraz kluczowymi pojęciami z psychologii, aby wspierać rozwój zarówno profesjonalistów, jak i osób zainteresowanych psychologią. Zapraszam do korzystania z materiałów i szkoleń, które pomogą Wam w drodze do zrozumienia siebie i innych!