Psychologia w edukacji dorosłych – jak wspierać procesy uczenia się

Psychologia w edukacji dorosłych.jpg

Psychologia w edukacji dorosłych – jak wspierać procesy uczenia się

Człowiek uczy się przez całe życie. Miliony osób na całym świecie podejmują trud zdobywania wiedzy oraz nowych umiejętności czy kwalifikacji w wieku dorosłym. Edukacja jest istotną częścią aktywności ludzi dojrzałych. Aby efektywnie przygotować proces kształcenia, trzeba znać specyfikę edukacji dorosłych. W skutecznej realizacji zadań dydaktycznych pomaga psychologia, która mobilizuje do ciągłego wysiłku intelektualnego.

Wbrew powszechnemu przekonaniu o spadku sprawności intelektualnej wraz z upływem lat, badania naukowe potwierdzają, że dorośli z wyższym niż przeciętnym ilorazem inteligencji mogą świetnie rozwijać swoje zdolności umysłowe do późnej starości. Uczenie się przez całe życie ma więc głęboki sens.

Procesy uczenia się

Uczenie się często definiowane jest jako proces powstawania względnie trwałych zmian w zachowaniu się jednostki. Aby zmianę w zachowaniu uznać jako wyuczoną, musi być ona względnie trwała. Z czasem część wiedzy zostaje przecież zapomniana lub zmieniona przez kolejne wiadomości. Uczenie się może zachodzić tylko przez doświadczenie, czyli zbieranie informacji, ich ocenę i przetwarzanie.

Człowiek może uczyć się pamięciowo przez zapamiętanie treści tak, by można je było bezbłędnie powtarzać. Niektórzy uczą się przez rozwiązywanie problemów w trudnych sytuacjach lub metodą prób i błędów. W teorii pedagogiki wyróżnia się także uczenie się przez zrozumienie, co definiowane jest jako wniknięcie w istotę problemu i skojarzenie jego powiazań z innymi elementami. Możemy uczyć się przez naśladownictwo bądź zabawę.

Psychologiczne aspekty nauki

Badania potwierdzają, że sprawność uczenia się jest najlepsza ok. 25. roku życia, po czym bardzo powoli spada. Między 25. a 40. rokiem życia człowiek wykazuje większą sprawność uczenia się niż w dzieciństwie oraz porównywalną do osiąganej w wieku 14-18 lat. Możliwości uczenia się zależy w większym stopniu od inteligencji człowieka niż jego wieku.

Osoby uczące się w wieku dojrzałym uzyskują w niektórych przedmiotach nauczania lepsze wyniki niż młodzież w wieku 20-24 lat z powodu większego zainteresowania nauką, a przez to silniejszej motywacji do uczestnictwa w procesie uczenia się. Szczególnie dobrze radzą sobie dorośli o wysokiej inteligencji, którzy ucząc się, częściej bazują na pamięci logicznej.

Psychologia edukacji dorosłych zwraca uwagę, że osoby dojrzałe stanowią grupę zróżnicowaną pod względem możliwości i tempa uczenia się. Zasadniczy wpływ mają dotychczasowe doświadczenia i posiadane zdolności czy wcześniejsza edukacja. Psychologia rozwojowa wyodrębnia trzy etapy rozwoju człowieka dorosłego: wczesną dorosłość (18/20-30/35 lat), średnią dorosłość (od 60/65 lat) oraz późną dorosłość, które charakteryzują się różną zdolnością przyswajania i stosowania wiedzy. W najstarszej grupie osobowej następuje spadek inteligencji wrodzonej, ale na stałym poziomie utrzymuje się – a niekiedy nawet wzrasta – inteligencja społeczna.

Edukacja dorosłych a motywacja

Motywacja to pragnienia i potrzeby, które kierują naszym zachowaniem, abyśmy osiągnęli wyznaczony cel. Osoby dorosłe, które uczą się czy podwyższają kwalifikacje, kierują się ambicją, odpowiedzialnością, chęcią wykazania się wysokimi osiągnięciami. Z drugiej strony mobilizuje je perspektywa awansu zawodowego, podniesienia swojego statusu ekonomicznego oraz lepszych warunków pracy. Aby uaktywnić powyższe potrzeby, stosowane są różne dydaktyczne innowacje w edukacji.

Zdobywanie nowej wiedzy w wieku dojrzałym jest trudniejsze ze względu na nagromadzony przez lata bagaż doświadczeń, stereotypy czy rutynowe zachowania. Stąd wynika kluczowa rola psychologa w edukacji. Dorośli muszą w procesie uczenia się dostrzegać bezpośrednią przydatność zastosowania nabytych umiejętności i wiedzy w praktyce.

Dobry pedagog powinien stosować techniki motywacyjne w edukacji, takie jak metody aktywizujące, które umożliwiają konfrontację własnego doświadczenia życiowego ze zdobywanym podczas nauki.

Psychologia a rozwój zawodowy

Kształcenie dorosłych wspiera psychologia edukacyjna, która jest pomostem między specjalistami z różnych dyscyplin a środowiskiem edukacyjnym. Psycholog edukacyjny to ekspert, który wie, jak stworzyć optymalne środowisko edukacyjne, uwzględniając potrzeby dorosłych. W tym celu zajmuje się analizą i diagnozą różnych zjawisk w obszarze edukacji oraz wspiera rozwój potencjału twórczego podopiecznych.

W rozwoju zawodowym może pomóc psycholog pracy. Wsparcie uzyskiwane jest przez ocenę i zrozumienie umiejętności i zainteresowań zawodowych, badanie potencjału zawodowego, wsparcie w podejmowaniu decyzji dotyczących kariery, rozwój umiejętności miękkich, wsparcie w radzeniu sobie ze stresem czy planowanie rozwoju kariery.

Psycholog może pomóc w walce z wypaleniem zawodowym. To częsta reakcja na długotrwałe napięcie w pracy, które może prowadzić do wyczerpania psychicznego, emocjonalnego i fizycznego. Osoby wypalone najczęściej zmagają się z długotrwałym stresem, poczuciem bezradności wobec obowiązków, narastającą niechęcią do pracy, utratą zainteresowania i radości z wykonywanych zadań.

Wsparcie psychologiczne dla studentów

Psycholog pracy może być także wsparciem dla studentów i absolwentów, którzy wkraczają na uczelnie i rynek pracy. Wiele osób po ukończeniu studiów ma problem, jak dalej pokierować karierą. Po wielu latach spędzonych w szkołach trudno jest im odnaleźć się na rynku pracy.

Nowy okres w życiu stawia kolejne wyzwania, którym trzeba sprostać. Podjęcie studiów, pierwsza praca, obowiązki zawodowe czy samodzielne życie są dla wielu problemem nie do udźwignięcia. W trudnych chwilach związanych z rozwojem kariery i wkraczania w dorosłość warto zaczerpnąć porady specjalisty bądź udać się na dobrą psychoterapię.

Face 7
Kornelia Janas

Nazywam się Kornelia Janas i jestem psychologiem z wieloletnim doświadczeniem w pracy z różnymi grupami pacjentów. Moją pasją jest pomoc innym w zrozumieniu ich emocji oraz rozwijaniu zdolności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Specjalizuję się w nowoczesnych podejściach terapeutycznych, które łączą tradycyjne metody psychologiczne z innowacyjnymi narzędziami, takimi jak terapia poznawczo-behawioralna. Na tej stronie dzielę się wiedzą oraz kluczowymi pojęciami z psychologii, aby wspierać rozwój zarówno profesjonalistów, jak i osób zainteresowanych psychologią. Zapraszam do korzystania z materiałów i szkoleń, które pomogą Wam w drodze do zrozumienia siebie i innych!